Daily Archives: 14. Januara 2023.

Danas je 14. Januar /Siječanja.2023.Subota.

Nećemo vas previše zamarati, jer dobar dio raje slavi Novu godinu.

Ipak moramo vam natakariti osnovne naputnice.

Ovo 14 znači da je četrnaesti dan ove godine u kotrljanju. Vrlo logično.

Pametni su ovi dani. Poredaju se tako da uvijek znaš koji su dan u mjesecu ili godini.

I još ima je bistrije što znaju šta  je bilo , šta će biti, i normalno koga će natakariti, odnosno pokupiti i pomesti. To nestajanje zavisi od brzine događanja, zasluge i nezasluge.

Izdvajamo najbitnije dogfađahje na da 14.o1. u prethpdnim vremenima:

83.- Rođen je Marko Antonije, rimski vojskovođa i državnik.

Imao je fatalnu vezu sa Kleopatrom,čuvenom sponzorušom njegovog doba.Ta veza im nije donijela ništa dobro. Oboje su se  najfatalnije upucali,

1539.- Španija je osvojila Kubu.

Porobila gospodo,porobila.

1690.- U Nürnbergu je izumljen klarinet.

1742.-  Umro je engleski astronom i geofizičar Edmond Halley, direktor Griničke opservatorije i kraljevski astronom, koji je utvrdio da su komete uočene 1682, 1601. i 1551. zapravo isto tijelo koje se periodično pojavljuje. Predskazao je da će se ona pojaviti i 1758, 1835. i 1910. Njemu u čast to svemirsko tijelo je nazvano Halejeva kometa. Već u 19. godini objavio je raspravu o putanjama planeta. Izradio je prvi katalog sjajnih zvijezda južnog neba i otkrio da se i zvijezde kreću, shvatio ih kao sunca, a naše Sunce kao zvijezdu. Izradio je prvu meteorološku kartu. Djela: “Katalog južnih zvijezda”, “Pregled astronomije kometa”, “Teorija magnetskog kompasa”.

1784.- – SAD su ratifikovale mirovni ugovor s Velikom Britanijom, čime je formalno okončan američki rat za nezavisnost.

1809.- Engleska i Španija sklopile su savez protiv francuskog cara Napoleona Prvog.

1850.- Rođen je francuski pisac Luj Mari Žilijen Vio, poznat kao Pjer Loti, koji je zbog napisa o okrutnostima kolonijalnih trupa u Indokini otpušten iz vojne službe. Kao pomorski oficir mnogo je putovao i djela mu obiluju opisima egzotičnih predjela. O boravku u Crnoj Gori napisao je putopis “Putovanje četiri oficira internacionalnog eskadrona po Crnoj Gori” i pripovijetku “Paskvala Ivanović”. Kao veliki turkofil, u Prvom balkanskom ratu izražavao je simpatije za Otomansko carstvo, ali je poslije bugarskog prepada na srpsku vojsku u Drugom balkanskom ratu i kasnije, u Prvom svjetskom ratu, pohvalno i s neskrivenim divljenjem pisao o Srbima. Ostala djela: “U haremu”, “Lotijeva ženidba”, “Mornar”, “Islandski ribar”, “Gospođa hrizantema”, “Roman jednog spahije”.

1863.- Rođen je Richard Felton Outcault, američki strip crtač i scenarist, najpoznatiji kao autor serije The Yellow Kid i Buster Brown, zahvaljujući kojima je stekao reputaciju oca modernog stripa.

1875.- Rođen je alzaški ljekar, filozof, protestantski teolog, pisac, muzički istoričar, muzičar i misionar Albert Švajcer, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1952, koji je skoro cio život posvetio borbi protiv bolesti u Africi. Od 1913. do smrti radio je u bolnici koju je osnovao u francuskoj ekvatorijalnoj Africi. Djela: “Kultura i etika”, “Između vode i prašume”, “Autobiografija”, “Afričke priče”, “Potraga za istorijskim Isusom”.

1892.- Rođen je klasični filolog Miloš Đurić, član Srpske akademije nauka i umjetnosti, predsjednik Srpske književne zadruge i urednik časopisa “Živa antika”, jedan od najvećih svjetskih helenista 20. vijeka. Objavio je više od 200 radova iz klasične književnosti i filozofije. Umnogome je izgradio srpsku terminologiju za odgovarajuće grčke mitološke i filozofske pojmove. Neprevaziđeni su njegovi prevodi Eshila, Sofokla, Platona, Aristotela, Plutarha i Homerovih epova “Ilijada” i “Odiseja”, ali i savremenika – Alfreda Adlera, Karla Gustava Junga, Vila Duranta, Rabindranata Tagore. Djela: “Vidovdanska etika”, “Filozofija panhumanizma”, “Racionalizam u savremenoj njemačkoj filozofiji”, “Problemi filozofije kulture”, “Istorija helenske etike”, “Ogledi iz grčke filozofije umjetnosti”, “Aristotelovo etičko učenje”, “Iz helenskih riznica”, “Platonova akademija i njen politički rad”, “Sofisti i njihov istorijski značaj”, “Istorija helenske književnosti”.

1897.- Rođen je bosanskohercegovački istoričar Vasa Čubrilović, najmlađi učesnik atentata na austrugarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda 1914. u Sarajevu, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umjetnosti. Kao đak je pristupio nacionalno-revolucionarnoj organizaciji “Mlada Bosna”, a zbog učešća u Sarajevskom atentatu osuđen je na 16 godina robije i do sloma Austro-Ugarske u Prvom svjetskom ratu bio je u zatvoru. U Drugom svjetskom ratu je zatvoren u logor na Banjici. Studirao je filozofiju na Beogradskom univerzitetu, gdje je doktorirao 1927. Između dva svjetska rata je pripadao progresivnom krilu Zemljoradničke stranke, a poslije oslobođenja zemlje bio je direktor Balkanološkog instituta i ministar u vladi Jugoslavije. Bio je istoričar sa izrazitim darom za sintezu, što je osnovna odlika njegovih oko 70 knjiga i studija. Djela: “Bosanski ustanak 1875 – 1878”, “Poreklo muslimanskog plemstva u Bosni i Hercegovini”, “Prvi srpski ustanak i bosanski Srbi”, “Politička prošlost Hrvata”, “Istorija političke misli u Srbiji devetnaestog veka”, “Odabrani istorijski radovi”.

Vidite kako je lijepo biti babo.Svaki segment života ima babu.

1898.- Umro je engleski pisac i matematičar Lewis Carroll, čiju prozu odlikuju humor i fantastika, po čemu je blizak potonjem nadrealizmu. Djela: “Alisa u zemlji čuda”, “Kroz ogledalo”.

Ovo je isključiv ali naš lični stav:Alisa je nešto najgluplje u svijetu dječijih bajki.

1907.- Zemljotres razorio grad Kingston na Jamajci i usmrtio oko 1.000 ljudi.

1925.-Rođen je japanski pisac Kimitake Hiraoka, poznat kao Jukio Mišima, koji je izvrsno opisao mladu generaciju Japanaca poslije Drugog svjetskog rata, njenu neizvjesnu sadašnjicu i slabe veze s nacionalnom prošlošću i tradicijama. Služio se psihoanalitičkim metodom, objašnjavajući psihička stanja likova. Izvršio je 1970. javno rutualno samoubistvo kao znak protesta protiv pozapadnjačenja Japana. Djela: romani “Ispovijest maske”, “Šum valova”, “Zlatni paviljon”, “Poslije banketa”, “Mornar koji je iznevjerio more”, drama “Pet modernih `no` igara”.

1941.- Rodio se Milan Kučan slovenski političar i državnik. Bio je prvi predsjednik Slovenije, vođa SK Slovenije, a 1990. je postao predsjednik Predsjedništva Slovenije. Nasljeđuje ga Janez Drnovšek.

1943.- – u Kazablanki počela konferencija lidera savezničkih snaga u Drugom svjetskom ratu Ruzvelta, Čerčila i De Gola. Na konferenciji koja je završena 26. 1.a zaključeno da sile Osovine moraju bezuslovno kapitulirati i preciziran je datum iskrcavanja saveznika u Italiji.

1953.- Narodna skupština Jugoslavije izglasala je ustavni zakon kojim je uvedeno društveno vlasništvo i samoupravljanje proizvođača. Umjesto vlade i ministarstava uvedena su izvršna vijeća i državni sekretarijati. Prvi predsjednik Saveznog izvršnog vijeća postao Josip Broz Tito.

1957.- Umro je američki filmski glumac Humphrey Bogart, dobitnik nagrade “Oskar” 1951. za film “Afrička kraljica”, koga je tek posmrtni mit potvrdio kao jednu od najvećih glumačkih ličosti u istoriji filma. Ostali filmovi: “Kazablanka”, “Malteški soko”, “Duboki san”, “Blago Sijera Madre”, “Rt Largo”, “Imati i nemati”, “Pobuna na Kejnu”, “Bosonoga kontesa”, “Časovi očaja”, “Težak pad.

1969.- Lansiran je sovjetski “Sojuz 4”, dan kasnije “Sojuz 5”, da bi potom prvi put u orbiti oko Zemlje dva vasionska broda s ljudskom posadom bila spojena.

1977.- Umrla je američka književnica francuskog porijekla Anais Nin, čiji su dnevnici remek-djelo samoanalize i zanimljivo svjedočanstvo o modernoj boemiji. Osnovna tema njenih romana je traganje za vlastitim identitetom, a pisala je i po narudžbini erotske priče za kolekcionare erotike. Djela: romani “Požarne ljestve”, “Kuća incesta”, “Zavođenje Minotaura”, “Djeca albatrosa”, “Špijun u kući ljubavi”, zbirka priča “Pod staklenim zvonom”, priče “Venerina delta”, “Ptičice”, studije “D. H. Lorens”, “Neprofesionalna studija”, “Roman budućnosti”.

1980.- Generalna skupština UN-a odobrila je prijedlog poziva za hitno povlačenje stranih vojnika iz Afganistana, nakon Sovjetske invazije u decembru 1979.

Prije toga je prihvatila prijedlog da se hitno upute snage u Avganistan,Učinkovitos prije svega.

1991.- U Tunisu su ubijena tri bliska saradnika Jasera Arafata, uključujući Abu Ijada, jednog od osnivača Palestinske oslobodilačke organizacije, što je nanijelo ogromnu štetu PLO, jer je bilo očito da je atentator blizak vrhu te organizacije-

Ne atentator je bio vrlo blizak MOSADU.

1992.- U okviru Vensovog plana za Krajinu u Jugoslaviju stigla prva grupa pripadnika UN. Kasnije je na osnovu rezolucije Savjeta bezbjednosti UN raspoređeno oko 19.000 “plavih šljemova” u Kninskoj krajini, Lici, Kordunu, Baniji, zapadnoj Slavoniji i u Sremsko-baranjskoj oblasti.

Prevashodni cilj akcije.Da se guta novac međunrodne zajednice.

1996.- Predsednik Gvatemale Alvaro Arsu  pozvao, preuzimajući dužnost šefa države, levičarske gerilce da počnu pregovore o okončanju građanskog rata. 

2000.- Pet bosanskih Hrvata Zoran, Vlatko i Marjan Kupr

1998.- Vijeće sigurnosti UN-a jednoglasno odlučuje da se da zvanična primjedba Iraku zbog toga što inspektorima ne dozvoljava puni pristup kontroli oružja.

2000.- Pet bosanskih Hrvata Zoran, Vlatko i Marjan Kupreškić, Vladimir Šantić i Drago Josipović proglašeni krivim pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu za masakr 116 muslimana u Ahmićima u Bosni 1993. Osuđeni na zatvorske kazne od 5 do 25 godina. Kupreškići 23. oktobra 2001. proglašeni nevinim i oslobođeni, a ostaloj dvojici kazna smanjena.

2008.- Umro je Anhel Gonsales jedan od najvećih španskih pjesnika i pripadnik generacije književnika poznatih po borbi protiv diktature Fransiska Franka.

2009.- Umro je istaknuti jugoslovenski vajar Dušan Džamonja. Stvaralaštvo Dušana Džamonje u ostavilo je trajan biljeg u spomeničkoj arhitekturi Jugoslavije. Neki od od njegovih spomenika su Spomenik revolucije na Mrakovici (Prijedor), Spomenik revoluciji u Moslavini (Podgarić), Spomen kosturnica palih jugoslovenskih boraca (Italija).

2009.-Sud u Parizu oslobodio je šest ljekara i farmaceuta optužbe za smrt 117 djece koja su 1980-tih tretirana hormonom rasta i potom obolela od Krojcfeld-Jakobsove bolesti.

Moramo mu priznati rogobatnost i ružnoću djela.

2010.- Umro je američki pjevač i tekstopisac Bobi Čarls, autor poznatih hitova “See You later Alligator” i “Walking to New Orleans”.

2011.- Parlament Moldavije odobrio je novu zapadno orjentiranu vladu premijera Vlada Filata.

2011.-Predsjednik Tunisa, Zine el Abidine Ben Ali, napušta zemlju nakon vala nasilnih protesta zbog policijske represije i siromaštva, te bježi u Saudujsku Arabiju.