Danas je Nedlja 9. April / Travanj 2023.
Dani ove godine su u odnosu : riknuli ono ko fol. 98 –dva mnje stoja. Joj al nam matematika ide. . Sa ovima što greju moramo pažljivo. Ne možemo reći za riknjavanje ostalo toliko i toliko dana. Mogu nam nauditi i eto belaja. Zato smo fini i kažemo Preostalo za rikavelu još 267 dana.
1553.- Umro je francuski pisac Fransoa Rable, najznačajnija ličnost francuske renesanse, humanista čiji je osnovni stav pantagruelizam – ljubav prema punom životu, duhovnom i tjelesnom. Pisao je virtuozno, s ogromnim jezičkim bogatstvom. Rano je stupio u kaluđerski red da bi mogao mirno da studira, ali se sukobio sa starješinama zbog učenja grčkog jezika, što je tada sprečavala Sorbona. Napustio je manastir, završio medicinu u Monpeljeu i postao ljekar u Lionu. Knjige su mu zabranjivane, pa je često mijenjao mjesto boravka. Glavna djela: satirično-bufonski romani “Gargantua” (jedna knjiga) i “Pantagruel” (četiri knjige) – objavljivana su u velikim razmacima. U priči o neobičnoj istoriji kraljevske porodice divova, začinjenu šaljivim i slobodnim pričama, “masnim” dosjetkama i kalamburima, izrazio je ideje pravde, dobrote, čovječnosti, kulture, tolerancije.
Dobar, hrabar i ponekad urnebesan čovo.
1626.- Umro je engleski filozof i državnik Frensis Bekon, jedan od osnivača modernog materijalizma u filozofiji. Suprotstavljajući se neplodnosti skolastičkog mišljenja, izgradio je opšti plan za obnovu nauke. Uticao je na francuske enciklopediste 18. vijeka i njemu je posvećena velika “Francuska enciklopedija”. Njegova klasifikacija i kritika idola (zabluda) smatra se prvom kritikom ideologije. Formulisao je dva principa značajna za shvatanje svrhe i zadatka modernih nauka: pravo znanje je znanje uzroka i unapređivanje znanja je jačanje čovjekove moći nad prirodom. Označio je eksperiment kao najviši princip naučnog mišljenja i razradio induktivnu metodu otkrivanja istine. Prema njegovim načelima, u Engleskoj je 1662. osnovano “Učeno društvo”, čime je promovisana Bekonova zamisao da se ljudski napredak i blagostanje mogu ostvariti, ne samo reformom društva, već i napretkom nauke. U vrijeme vladavine kralja Džejmsa Prvog Stjuarta bio je lord kancelar od 1618. do 1621. Djela: “Unapređenje nauke”, “Novi organon”, “Nova Atlantida”, “Eseji ili saveti etički i politički”.
Iz ugla sadašnjih spoznaja vidimo da je uglavnom fulio. Ništa neobično. Englezi su uglavnom maštoviti kao krampe.
1683.- Francuski istraživač Rober Kavelije Sjer de La Sal prostranu teritoriju u Americi proglasio je posjedom Francuske, nazvavši je Luizijana u čast kralja Luja Četrnaestog.
1807.- Austrijska vojska savladala je Ticanovu bunu, ustanak sremskih seljaka, koji je počeo 3. aprila pod vođstvom Teodora Avramovića Ticana. U pobuni je učestvovalo 15.000 seljaka iz 45 sela. Tican je uhvaćen i pogubljen krajem 1807. godine.
1821.- Rođen je francuski pisac Charles Pierre Baudelaire jedan od najvećih lirskih pjesnika 19. vijeka. Prevazišao je estetičke forme svog vremena, unio u poeziju orijentalne boje i egzotiku, zadržao elemente romantizma, klasičnog paganizma i nagovijestio simbolizam. Njegova poezija je izraz bijede, očajanja i korupcije civilizacije, govori o čovjeku neprekidno raspinjanom između dobra i zla. Uz kapitalnu zbirku pjesama “Cvijeće zla”, koju mnogi kritičari smatraju najvećim lirskim događajem 19. vijeka, objavio je prozno djelo “Vještački raj”.
1865.- Južnjački general Robert Li predao komandantu sjevernjačkih snaga generalu Julisizu Grantu i potpisao je kapitulaciju otcijepljenih država Konfederacije, čime je završen četvorogodišnji američki građanski rat. U ratu industrijskog sjevera i agrarnog i robovlasničkog juga poginulo je više od 600.000 vojnika. Ratom je riješeno agrarno pitanje raspodjelom zemlje u zapadnom SAD, a Afroameikanci su oslobođeni ropstva.
1872.- Rođen je francuski državnik Leon Blum, vođa Socijalističke stranke od osnivanja 1920, predsjednik vlade Narodnog fronta 1936. i 1937. i u martu i aprilu 1938, prvi socijalistički premijer Francuske od 1870. Jedan je od tvoraca “politike nemiješanja” u građanski rat u Španiji. U Drugom svjetskom ratu njemački nacisti su ga internirali u koncentracioni logor Dahau. Treći put je predvodio francusku vladu 1946. i 1947.
1926.- Rođen je Hju Hefner, američki publicista, izdavač magazina “Plejboj” koji je pokrenuo u decembru 1953. sa tada nepoznatom Merlin Monro nagom na naslovnoj strani.
1928.- U Turskoj tokom reformi Mustafe Kemala Ataturka islam je prestao da bude državna religija.
Ata Turske je sebe ozvaničio turskom religijom. Istim stopama teži i ovaj zamlata Erdogan.
1933.- Rođen je francuski filmski glumac Žan Pol Belmondo, nosilac glavnih uloga u gotovo svim važnijim filmovima francuskog “novog talasa” šezdesetih godina 20. vijeka. Kasnije je nastupao u velikom broju avanturističkih filmova, postavši ljubimac najšire publike. Filmovi: “Budi lijepa i ćuti”, “Do posljednjeg daha”, “Ljubav”, “Žena je žena”, “Leon Moren, sveštenik”, “Moderato kantabile”, “Pare na sunce”, “Čovjek iz Rija”, “Ludi Pjero”, “Gori li Pariz?”, “Lopov”, “Sirena sa Misisipija”, “Borsalino”, “Staviski”, “Strah nad gradom”, “Životinja”, “Srećan Uskrs”.
1940.- U Beogradu je održan Prvi kongres studenata Jugoslavije, na kojem je 127 delegata Beogradskog, Zagrebačkog i Ljubljanskog univerziteta deklaracijom odlučno osudilo imperijalistički rat i izrazilo spremnost studenata i omladine da, zajedno s narodom, nastavi borbu protiv uvlačenja zemlje u rat.
1940.- Njemačka je u Drugom svjetskom ratu bez objave neprijateljstava napala Norvešku i Dansku. Rano ujutro njemački ambasadori su predali ultimatum vladama u Oslu i Kopenhagenu da se, trenutno i bez otpora, stave “pod zaštitu Rajha”. Danska je pristala, a Norveška odlučno odbila predaju. Uprkos britanskoj i francuskoj pomoći, njemačke trupe su skršile otpor, zahvaljujući i izdaji norveškog naciste majora Vidkuna Kvislinga.
1948.- Jevrejska milicija napala je arapski grad Deir Jasin na području današnjeg Izraela. Ubijeno je 100 Arapa, a ostali su prisiljeni da napuste grad.
Genocid počinje i traje do današnjih dana. Svijet gleda i ne vidi.
1969.- Francusko-britanski supersonični putnički avion “Konkord” obavio je prvi let, od Bristola do Ferforda u Engleskoj.
1974.-Indija, Pakistan i Bangladeš potpisali su sporazum o repatrijaciji ratnih zarobljenika.
1977.- Poslije 38-godišnje zabrane pod diktaturom Fransiska Franka legalizovana je Komunistička partija Španije.
1988.- Li Peng je imenovan za premijera Kine.
1990.- Nakon 40 godina komunističke vladavine u Mađarskoj, izbore je dobio Mađarski demokratski forum.
1991.- Parlament Gruzije jednoglasno je usvojio Deklaraciju o nezavisnosti od SSSR, poslije referenduma na kojem se 97 odsto građana izjasnilo za nezavisnu Gruziju.
1991.- Savet bezbednosti UN doneo je odluku o slanju 1.440 pripadnika mirovnih snaga za nadgledanje iračko-kuvajtske granice i povlačenja američkih snaga iz južnog Iraka.
1992.- Sali Beriša izabran je za prvog nekomunističkog predsednika Albanije posle Drugog svetskog rata.
1993.-Generalna skupština UN-a u članstvo svjetske organizacije primila Bivšu Jugoslovensku Republiku Makedoniju.
1995.-Predsjednik Alberto Fudžimori dobio je drugi petogodišnji mandat, na prvim mirnim predsjedničkim izborima u Peruu od 1980.
Avioni NATO pakta prilikom napada sa šest raketa na Fabriku automobila “Zastava” u Kragujevcu ranili najmanje 126 radnika.
1998.- U paničnom stampedu islamskih hodočasnika u Saudijskoj Arabiji poginulo je 119 vernika iz više zemalja.
1999.- Pobunjeni vojnici na aerodromu u Nijameju ubili su predsjednika Nigera Ibrahima Barea Mainasaru.
2002.- Parlamenti Srbije i Crne Gore glasuju za ukidanje Savezne Republike Jugoslavije.
2002.- Pod snažnim pritiskom SAD Izrael se povukao iz dva palestinska grada, a sukobi su nastavljeni u izbegličkom kampu u Đeninu, u Zapadnoj Obali.
2003.- BiH je preuzela predsjedavanje Procesom saradnje jugoistočne Evrope (SEECP).
Šuplja priča.
2003.-Dvadeset četverogodišnja vladavina Sadama Huseina nad Irakom se raspala nakon što su američke snage preuzele kontrolu nad Bagdadom.
2004.- Slovenija i Hrvatska saglasile se da zatraže međunarodnu arbitražu zbog nesuglasica o granici.
2009.- Masovni protesti u Tbilisiju (Gruzija) u organizaciji opozicije, kojima se traži od predsjednika Mihaila Saakašvilija da podnese ostavku.
